ABŞ-dan Awstraliýa çenli ösümliklerde ýygnanan galyndylara çenli Günorta-Gündogar Aziýanyň kiçi jemgyýetlerini gurşap alýan gap-gaçlardan,

Hytaýyň dünýäde ulanylýan plastmassany kabul etmegi gadagan etmek gaýtadan işlemek tagallalaryny başagaýlyga saldy.

Çeşme: AFP

● Malaýziýa çekilen kärhanalary gaýtadan işlemekde gara ykdysadyýet olar bilen gitdi

● Käbir ýurtlar Hytaýyň gadagançylygyna pursat hökmünde garaýarlar we tiz öwrenişdiler

 Günorta-Gündogar Aziýanyň kiçi jemgyýetlerini gurşap alýan gabyk gaplamalardan başlap, ABŞ-dan Awstraliýa çenli ösümliklerde ýygnanan galyndylara çenli, Hytaýyň dünýäde ulanylýan plastmassany kabul etmeginiň gadagan edilmegi gaýtadan işlemek tagallalaryny başagaýlyga saldy.

Uzak ýyllaryň dowamynda Hytaý dünýäniň dürli künjeginden döwülen plastmassa önümleriniň köpüsini öndürijiler tarapyndan ulanyp boljak has ýokary hilli materialda gaýtadan işledi.

Emma, ​​2018-nji ýylyň başynda daşky gurşawyny we howanyň hilini goramak maksady bilen ösen ýurtlaryň galyndylaryny ibermek üçin ýer tapmakda kynçylyk çekip, daşary ýurt plastik galyndylarynyň hemmesine we beýleki köp sanly gaýtadan işlemäge gapylaryny ýapdy.

Düýbi Brýusselde ýerleşýän senagat toparynyň Halkara gaýtadan işlemek býurosy baş müdiri Arnaud Brunet: "earthquakeer titremesi ýalydy" -diýdi.

“Hytaý gaýtadan ulanylýan önümler üçin iň uly bazardy. Bu dünýä bazarynda uly zarba döretdi. ”

Muňa derek, hytaý gaýtadan işleýjileriniň göçürilen Günorta-Gündogar Aziýa plastmassa köp mukdarda gönükdirildi.

Hytaýda gürleýän az sanly azlyk bilen Malaýziýa göçmek isleýän hytaýly gaýtadan işleýänler üçin iň esasy saýlandy we resmi maglumatlarda plastiki importyň 2016-njy ýyldakydan üç esse artyp, geçen ýyl 870 000 tonna ýetendigi görkezildi.

Kuala-Lumpuryň golaýyndaky kiçijik Jenjarom şäherinde plastmassa gaýtadan işleýän zawodlar gije-gündiziň dowamynda zäherli tüsse çykarýan plastmassa gaýtadan işleýän zawodlar köp boldy.

Gaýtadan işleýänler, Germaniýa, ABŞ we Braziliýa ýaly uzak ýurtlardan iýmit we kir ýuwujy serişdeler ýaly gündelik önümlerden gaplanyşyň köpelmegine garşy göreşmek üçin açyk ýere taşlanan ägirt uly plastik galyndylar.

Soonaşaýjylar gysga wagtyň içinde plastmassany gaýtadan işlemekde adaty bir ysyň bardygyny duýdular, ýöne daşky gurşawy goraýjylar bu tüsseleriň käbiriniň gaýtadan işlemek üçin pes hilli plastik galyndylary ýakmakdan dörändigine ynanýarlar.

“Adamlara gijelerine oýanýan zäherli tüsse hüjüm edildi. Köpüsi köp üsgürýärdi "-diýdi.

"Men uklap bilmedim, dynç alyp bilmedim, elmydama ýadadym" -diýdi 47 ýaşly gyz.

Daşky gurşawy goraýjy jemgyýetçilik guramasynyň wekilleri Malaýziýanyň Kuala-Lumpur şäheriniň daşyndaky Jenjaromda taşlanan plastik galyndy zawodyny barlaýarlar. Photo: AFP

Pua we beýleki bileleşigiň agzalary derňew işlerine başladylar we 2018-nji ýylyň ortalaryna 40 töweregi gaýtadan işleýän zawodyň ýerleşendigini, köpüsiniň degişli rugsatsyz işleýän ýalydy.

Häkimiýetlere ilkibaşdaky şikaýatlar hiç ýere gitmedi, ýöne olar basyşy dowam etdirdiler we netijede hökümet çäre gördi. Häkimiýetler Jenjaromdaky bikanun zawodlary ýapyp başladylar we tutuş ýurt boýunça plastik import rugsatlaryna wagtlaýyn doňdurma yglan etdiler.

Aktiwistler köpüsiniň ýurduň başga bir ýerine ýuwaşlyk bilen göçendigine ynanýan bolsa-da, otuz üç zawod ýapyldy. Resaşaýjylar howanyň hiliniň gowulaşandygyny, ýöne käbir plastik galyndylaryň galandygyny aýtdy.

Awstraliýada, Europeewropada we ABŞ-da plastmassa we beýleki gaýtadan işleýän enjamlary ýygnaýanlaryň köpüsi, ibermek üçin täze ýerleri tapmak üçin dyrjaşdylar.

Öýde gaýtadan işleýänler tarapyndan gaýtadan işlemek üçin has köp çykdajy bilen ýüzbe-ýüz boldular we käbir bölekler gaty çalt ýygnananlygy sebäpli poligonlara iberildi.

Awstraliýanyň galyndylary dolandyrmak we çeşmeleri dikeltmek assosiasiýasynyň prezidenti Garth Lamb: "On iki aýdan soň, täsirini duýýarys, ýöne entek çözgütlere geçmedik" -diýdi.

Käbirleri täze gurşawa uýgunlaşdylar, mysal üçin Günorta Awstraliýanyň Adelaýd şäherinde gaýtadan işleýän ýerleri ýygnaýan käbir ýerli häkimýet merkezleri.

Merkezler plastmassadan kagyz we aýna çenli hemme zady diýen ýaly Hytaýa iberýärdi, emma häzirki wagtda 80 göterimi ýerli kompaniýalar tarapyndan gaýtadan işlenýär we galan böleginiň köpüsi Hindistana iberilýär.

Hapalar Adelaida şäheriniň demirgazyk çetinde ýerleşýän Edinburgdaky Demirgazyk Adelaýdaky Galyndylary Dolandyryş Guramasynyň gaýtadan işleýän ýerinde süzülýär we sortlanýar. Photo: AFP

Hapalar Adelaida şäheriniň demirgazyk çetinde ýerleşýän Edinburgdaky Demirgazyk Adelaýdaky Galyndylary Dolandyryş Guramasynyň gaýtadan işleýän ýerinde süzülýär we sortlanýar. Photo: AFP

Paýlaş:

Demirgazyk Adelaýdaky galyndylary dolandyryş edarasynyň ýerine ýetiriji direktory Adam Faulkner: "Çalt hereket etdik we içerki bazarlara göz aýladyk" -diýdi.

"Localerli öndürijileri goldamak bilen Hytaýdan öňki gadagan bahalaryna dolanyp gelendigimize göz ýetirdik."

Hytaýyň materiginde, “Greenpeace” we daşky gurşawy goraýjy jemgyýetçilik guramasy “Incinerator Alternatives for Global Alliance” -yň soňky hasabatynda getirilen maglumatlara görä, plastik galyndylaryň importy 2016-njy ýylda aýda 600 000 tonnadan 2018-nji ýylda 30 000 töweregi azaldy.

Bir gezek firmalar Günorta-Gündogar Aziýa göçüp barýarka gaýtadan işleýän merkezler taşlandy.

Geçen ýyl günortadaky Ksingtan şäherine eden saparynda “China Zero Waste Alliance” daşky gurşawy goraýjy jemgyýetçilik guramasynyň esaslandyryjysy Çen Liwen gaýtadan işleýän pudagyň ýok bolandygyny gördi.

"Plastmassa gaýtadan işleýänler ýok boldy - zawodyň gapylaryna" kärende tölegi "ýazgylary, hatda tejribeli gaýtadan işleýänleri Wýetnama göçmäge çagyrýan bellikler bardy" -diýdi.

Hytaýyň gadagan etmeginden irki döwürde täsir eden Günorta-Gündogar Aziýa ýurtlary, şeýle hem Malaýziýa, Taýland we Wýetnam plastiki importy çäklendirmek üçin çäre gördüler, ýöne galyndylar Indoneziýa we Türkiýe ýaly çäklendirmeler bolmazdan beýleki ýurtlara gönükdirildi. "Greenpeace" hasabatynda aýdylýar.

Öň gaýtadan işlenen plastmassalaryň diňe dokuz göterimi gaýtadan işlenip, kampaniýaçylar plastik galyndy krizisiniň ýeke-täk uzak möhletli çözgüdiniň kompaniýalaryň az sarp etmeginiň we sarp edijileriň az peýdalanmagynyň mümkindigini aýtdylar.

“Greenpeace” kampaniýasynyň wekili Keýt Lin: “Plastiki hapalanmagyň ýeke-täk çözgüdi az plastmassa öndürmekdir” diýdi.